15 września odbędzie się koncert zjawiskowego organisty Camerona Carpentera, którego amerykańska prasa ‒ w tym New York Times i Morning Journal ‒ określa mianem „najbardziej kontrowersyjnego spośród żyjących organistów”. W trakcie koncertu Carpenter przedstawi słuchaczom swoje spojrzenie na muzykę Bacha, Poulenca i ‒ oczywiście ‒ Pendereckiego, grając na specjalnie skonstruowanych przez siebie organach, które artysta przywiezie do Zabrza!

Festiwalowe wydarzenia zainauguruje zaś dzień wcześniej, 14 września, sam Maestro Penderecki dyrygując, poza swoim Adagio ‒ może nieco przekornie ‒ Mazurem ze Strasznego dworu Moniuszki, w roku obchodów 200. rocznicy urodzin kompozytora. Znakomity Rafael Payare ‒ wspólnie z obchodzącą w tym roku jubileusz 25-lecia istnienia Sinfoniettą Cracovią ‒ zinterpretuje natomiast IV Symfonię Patrona Festiwalu i skrzącą się energią IV Symfonię Roberta Schumana.

19 września pod ziemią w Kopalni Guido słynną już interpretację Kontrabasisty Patricka Süskinda przedstawi tam Osobowość z pewnością wyjątkowa – Jerzy Stuhr. To świetna okazja do popularyzacji tego nieco zaniedbywanego, a tak ważnego w partiach orkiestrowych kompozycji Pendereckiego instrumentu – mówi Dyrektor Festiwalu Jurek Dybał, który na tym koncercie osobiście zadba o muzyczną prezentację kontrabasu w osnowie twórczości Patrona wydarzeń.

Program Festiwalu:

sobota, 14.09.2019r.

WYKONAWCY:

• Krzysztof Penderecki – dyrygent
• Rafael Payare – dyrygent
• Sinfonietta Cracovia

PROGRAM:

• Stanisław Moniuszko – Mazur z opery Straszny Dwór
• Krzysztof Penderecki – Adagio z III Symfonii w wersji na orkiestrę smyczkową
• Krzysztof Penderecki – IV Symfonia Adagio
• Robert Schumann – IV Symfonia d-moll, op. 120

niedziela, 15.09.2019r.

WYKONAWCY:

• Cameron Carpenter – organy
• Jurek Dybał – dyrygent
• Sinfonietta Cracovia

PROGRAM:

• Krzysztof Penderecki – Serenada na orkiestrę smyczkową
• Krzysztof Penderecki – Trzy utwory w dawnym stylu
• Johann Sebastian Bach – Passacaglia i fuga c-moll, BWV 582
• Johann Sebastian Bach – Koncert A-dur na klawesyn (wersja na organy) i orkiestrę, BWV 1055
• Howard Hanson – Symfonia 2 Romantyczna (w aranżacji C. Carpentera)
• Francis Poulenc – Koncert na organy, kotły i smyczki g-moll

czwartek, 19.09.2019r.

Kontrabasista – przedstawienie teatralne

Scenariusz – Patrick Süskind (w przekładzie Barbary Woźniak)
Reżyseria – Jerzy Stuhr
Obsada – Jerzy Stuhr
Scenografia – Andrzej Mleczko (panneau i rysunki)
Opracowanie muzyczne – Mariusz Pędziałek

oraz

Krzysztof Penderecki – Serenata na trzy wiolonczele (w wersji na trzy kontrabasy)
Camille Saint-Saëns – Karnawał zwierząt Słoń, Łabędź

WYKONAWCY:

• Jurek Dybał – kontrabas
• Łukasz Mazanek – kontrabas

Festiwal zainaugurował swoją działalność 22 października 2013 roku, towarzysząc obchodom jubileuszu 80. urodzin Profesora Krzysztofa Pendereckiego, który świętowaliśmy w obecności samego Patrona wydarzenia. Po uroczystym zasadzeniu drzew wiśni japońskiej ‒ daru Ambasadora Japonii ‒ przywitaliśmy Profesora 320 metrów pod ziemią, w Kopalni Guido, jego Entratą na instrumenty dęte blaszane i kotły. Następnie, po wmurowaniu sygnowanego przez Kompozytora kamienia, nomen omen „węgielnego”, zaczęliśmy „pisać” historię Festiwalu polską premierą wersji kwintetowej utworu Mistrza o symbolicznym tytule Kartki z nienapisanego dziennika. Na tej premierze się jednak nie skończyło ‒ w trakcie koncertu finałowego miałem bowiem zaszczyt poprowadzić pierwsze polskie wykonanie jego Adagia na smyczki. Premierowe były również interdyscyplinarne i multimedialne interpretacje muzyki Pendereckiego realizowane w kolejnych latach przez takich artystów jak performer Daniel Stryjecki czy grupa Art Color Ballet ‒ nie zabrakło również niestandardowych aranżacji jego utworów, m.in. na grupę perkusyjną.

Najbardziej doniosła było jednak pierwsza prezentacja najnowszego utworu instrumentalnego Krzysztofa Pendereckiego Concertino per tromba e orchestra, która odbyła się w serii światowych prawykonań. Interpretacja zamówionego przez Sinfoniettę Cracovię dzieła zaproponowana przez Gàbora Boldoczkiego odbiła się szerokim echem w świecie muzyki, co zaowocowało późniejszym występem krakowskiej orkiestry i węgierskiego trębacza w wiedeńskim Konzerthaus, a następnie nagraniem dla Sony Classical płyty nagrodzonej International Classical Music Award oraz nagrodą niemieckiego przemysłu fonograficznego ECHO Klassik.

Zgodnie z interdyscyplinarnym profilem Festiwalu również muzyka innych twórców była prezentowana w formie multimedialnych przedstawień z udziałem takich wykonawców jak Polski Teatr Tańca (Święto wiosny), ekwilibrystyczna grupa ruchu Teatr Ocelot (Bolero), Wojciech Pszoniak i Edward Lutczyn (Historia żołnierza). W trakcie czwartej edycji Festiwalu podziemia Kopalni Guido przeistoczyły się zaś w scenę operową, na której miała miejsce polska premiera opery Grigorija Frida Dziennik Anne Frank zrealizowana przez amerykańską reżyserkę Rebekę Rotę. W roku 2017 tradycje te kontynuowała Irina Titova, która zinterpretowała piaskowymi impresjami wizualnymi Wariacje Goldbergowskie Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu samego twórcy ich legendarnej aranżacji, Dymitra Sitkowieckiego i jego Tria.

W poszukiwaniu nowych brzmień twórca sonoryzmu ‒ Krzysztof Penderecki nie ograniczał się li tylko do wynajdywania nowych technik wykonawczych: stworzył własny nowy, gigantyczny instrument perkusyjny. Prezentacją jego skonstruowanego z rur PCV tubafonu zapoczątkowaliśmy festiwalową tradycję przedstawiania unikatowych instrumentów, takich jak theremin ‒ jeden z pierwszych w historii elektrofonów elektronicznych czy zrekonstruowana na podstawie szkiców Leonarda da Vinci viola organista.

Dzięki multimedialnemu profilowi Festiwalu, realizowanego w otwartej formule i wyjątkowej scenerii, udało się nam dotrzeć do szerokiego kręgu publiczności ‒ w tym do dzieci i młodzieży, zaś we współpracy z Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach promowaliśmy młodych wykonawców.

Powstał też w Zabrzu mural inspirowany szatą graficzną rękopisów Pendereckiego oraz inne nawiązujące do nich prace, które wystawiane były na podziemnych wystawach. Spośród najciekawszych wydarzeń towarzyszących minionych lat wymienić trzeba również projekcję filmu Anny Schmidt Droga przez labirynt poświęconego Patronowi Festiwalu, spotkanie z Elżbietą Penderecką oraz promocję książki Pendereccy. Saga rodzinna.

Wydarzenia tego jedynego na świecie, corocznego Festiwalu dedykowanego twórczości Krzysztofa Pendereckiego ‒ i noszącego jego imię ‒ odbywały się 320 metrów pod ziemią w zabytkowej Kopalni Guido, w sali koncertowej Filharmonii Zabrzańskiej oraz w Domu Muzyki i Tańca. Po ogromnym sukcesie finału czwartej edycji, który odbył się w malowniczej, postindustrialnej scenerii Sztolni Królowa Luiza to właśnie tam, na zakończenie piątej, jubileuszowej odsłony Festiwalu, ponad 200 artystów wykonało monumentalne dzieła Krzysztofa Pendereckiego ‒ VII Symfonię Siedem bram Jerozolimy ‒ pod batutą samego Kompozytora.

O randze Festiwalu zawsze decydują artyści. Do tej pory, zaproszenia do występu na Międzynarodowym Festiwalu im. Krzysztofa Pendereckiego ‒ poziom 320 przyjęli następujący dyrygenci, soliści, zespoły, aktorzy, performerzy oraz artyści sztuk wizualnych:

• Krzysztof Penderecki, Julian Rachlin, Dmitry Sitkovetsky, Igor Malinovsky, Sarah McElravy, Gàbor Boldoczki, Michel Lethiec, Isaac Rodriguez, Itamar Golan, Natsuko Inoue, Arto Noras, François Salque, Martin Grubinger, Anna Maistriau, Wim van Hasselt, Hervé Joulain, Julien Dugers, Andrea Zucco, Nicolò Eugelmi, Maria Chirokilyjska, Rupert Schöttle, Saskia Lethiec;
• Iwona Hossa, Karolina Sikora, Anna Lubańska, Adam Zdunikowski, Piotr Nowacki, Maciej Tworek, Sławomir Chrzanowski, Sławomir Zubrzycki, Paweł Wajrak, Ryszard Haba, Adam Bogacki, Jarosław Jastrzębski;
• młodzi artyści Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego: Marta Gabriela Nagawiecka, Marta Kordykiewicz;
• Art Color Ballet, Polski Teatr Tańca z Poznania, artyści sztuki ruchu – Teatr Ocelot, Rebekah Rota, Ewa Wycichowska, Daniel Stryjecki;
• Wojciech Pszoniak, Sławomir Holland, Edward Lutczyn, NIETAK, Bartosz Sikorski, Irina Titova;
• Talich Quartet, Shanghai Quartet, Kwartet DAFO, Storioni Trio, Sitkovetsky Trio;
• Orkiestra Filharmonii Zabrzańskiej, Chór Filharmonii Krakowskiej, Orkiestra Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa Sinfonietta Cracovia.

W ciągu pięcioletniej historii Festiwalu zostały wykonane następujące kompozycje Krzysztofa Pendereckiego:

• Cadenza per viola sola,
• Suita na wiolonczelę solo,
• Serenata na trzy wiolonczele,
• Duo concertante na skrzypce i kontrabas,
• Trio smyczkowe,
• Kwartet smyczkowy nr 1,
• Kwartet smyczkowy nr 2,
• Kwartet smyczkowy nr 3 Kartki z nienapisanego dziennika,
• Der unterbrochene Gedanke na kwartet smyczkowy,
• Kwintet smyczkowy Kartki z nienapisanego dziennika (pierwsze polskie wykonanie),
• Capriccio per tuba,
• Preludium na klarnet solo,
• Trzy miniatury na klarnet i fortepian,
• Kwartet na klarnet i trio smyczkowe,
• Sekstet,
• Entrata na instrumenty dęte blaszane i kotły,
• Trzy utwory w dawnym stylu w wersji oryginalnej na orkiestrę smyczkową oraz w premierowych aranżacjach na kwartet smyczkowy, kwintet smyczkowy, violę organista, tubafon i grupę perkusyjną,
• Agnus Dei na orkiestrę smyczkową,
• Adagio na orkiestrę smyczkowa (pierwsze polskie wykonanie),
• Sinfonietta per archi,
• Sinfonietta nr 3 Kartki z nienapisanego dziennika,
• Concertino per tromba e orchestra (w cyklu światowych prawykonań – zamówienie Sinfonietty Cracovii),
• Koncert podwójny na skrzypce, altówkę i orkiestrę,
• Anaklasis,
• VII Symfonia Siedem bram Jerozolimy.

Wśród najciekawszych imprez towarzyszących prym wiodły wystawy:

• Sonorystyka barw ‒ prace Bartosza Sikorskiego,
• Portret Artysty ‒ konkursowa wystawa fotograficzna (kurator: Marek Bebłot),
• Partytury ‒ wystawa manuskryptów Krzysztofa Pendereckiego,
• Rewizyta: Dali u Pendereckich ‒ prace Mariana Eilego,
• Festiwal na piątkę ‒ retrospekcja fotograficzna.

Do najbardziej niestandardowych działań zaliczyć można m.in. wykonanie muralu inspirowanego rękopisami Patrona Festiwalu połączone z wykonaniem na żywo jego muzyki oraz koncert w Kopalni Guido, który odbył się w zupełnych ciemnościach.

Cieszę się ogromnie, że jedyny coroczny Festiwal dedykowany jednemu z największych kompozytorów w historii muzyki ‒ który zaszczycił nas swoim patronatem ‒ już od pięciu lat odbywa się właśnie w postindustrialnej scenerii Zabrza, w sercu Śląska.

JUREK DYBAŁ
DYREKTOR FESTIWALU

Wykonawca / Organizator:

Międzynarodowym Festiwalu im. Krzysztofa Pendereckiego

Lokalizacja:

Zabrze – Dom Muzyki i Tańca
ul. Gen. de Gaulle'a 17
41-800 Zabrze